|
|
Жүрекжарды
Жаңа жылдағы қорқыныш.
|
Басқаны қайдам,өзім бала кезімде жаңа жыл мерекесінен қорқатын едім.Жақындаған сайын берекем кетіп,жүрегім қаттырақ соғатын.Сондағы қорқынышым- бізді құттықтап,сыйлығын беруге келген сақалды шал.Бала бақшасындағы шыршада тақпағымды тәрбиешімнің артына тығылып, етегінен қатты ұстап тұрып айтатынмын.Әшейінде ауыз жаппайтын, барлық шараның көркі болып жүретін тақылдақтың шыршада дауысы шықпай қалатыны бәрінің күлкісін келтіретін.Ал мен шынымен қорқатынмын.Сыйлығымды да Аяз атаның емес, тәрбиешінің қолынан алатынмын.
Бір жылы 31 желтоқсан күні үйге ата-анамның достары жиналды. Үй іші безендірілген,шырша ортада , дастархан жаюлы,адамдар шат-шадыман.Мен ерекше мәзбін. Үйдің кенжесі болғандықтан елдің көңілі менде әрі сақалды шалдың сол кезде үйіме келмейтініне сенімдімін.
Үй -іші менің жайымды білетін, қорқынышымнан хабардар еді. Ортада өлең айтып ,мәз болып тұрған мен бір кезде бәрі тынышталып, біресе маған,біресе есікке қарағанын байқап қалдым.Есікке жалт қараған мен ақ қапшығын арқалап келіп тұрған сақалды шалды көрдім.Көзіммен анамды іздеп ,оны таппағасын жүгірген бойы диванда отырған әкемнің құшағына кіріп кетіп,екі көзіме ерік бердім.Жылай-жылай ұйықтап қалыппын. Таңертеңгі шай үстінде анам кешегі шал киімін киген өзі екенін,қонақтар көңілді болсын деп ұйымдастырғанын айтты. «Саған соншалықты қатты әсер етеді деп ойламадым.Қайта Аяз атаның жоқ екенін , оның киімін киіп әркім де Аяз ата бола алатынын саған көрсеткім келді. Қорықпа.Сенбесең,бар қара- шифоньердің ішінде кешегі киім жинаулы тұр.» Жүгіріп барып,шифоньерді ашқанымда ақ жиегі бар қызыл шапанды көрдім.Көре сала ,есігін қайта жаптым.Сол киімді кимек түгілі,ұстаған адам қорқынышты шалға айналатындай көрінді.Осыны айтқанымда анам «Сенің қиялыңмен кино түсіруге болады екен»деді . «Апа,өмірде жоқ болса ,неге жыл сайын сол киімді киіп адамдар бір-бірін алдайды ?» деген сұрағыма апам күлді де қойды.Содан кейін қаншама жаңа жылдық шырша өтті .Өмірде жоқ Аяз атадан мен де қорықпайтын болдым.Апам да Аяз ата болуын қойды.
Кейін Наурыз мейрамын тойлайтын дәрежеге жеттік.Анам кимешек камзолын киіп мерекелік шараның ортасында жүретін. «Ай,апа-ай,біресе Аяз ата,біресе Көктем-ана боласыз.Ерінбейсіз,а?»дегеніме ол «Ерігіп жүр дейсің бе ? Халыққа аз күн болса да мейрам,қуаныш керек.Біз не көрмедік?» дейтін.Өмірде көргені көп,комсомол мен партияның әртүрлі саласын басқарған анам әңгімесін әріге апармай , осылайша қысқа қайыратын. Жылдар өтті.Бала-шағалы болдық .Анам зейнеткерлік демалысқа шықты.Әйтсе де Наурыз мерекесінде киіз үй тігіп, үлкен қазанға наурыз көжесін дайындап ,қыз-келіншектердің қолөнерінен, әннен,тамақ дайындаудан әртүрлі жарыстарын өткізіп , халықтың алғысына бөленіп жүретін.Тіпті киіз үйдің ішіндегі атауын бұрын естімеген төсеніш,ою, жүзік ,басқа да тұрмысқа қажетті ұлттық бұйымдарды көріп, «Апа, мынаның бәрін қайдан білесіз?Мұның бәрі бұрын бала кезіңізде болған шығар? Соншама жыл бойы қалай ұмытпай келгенсіз ?» деп таңырқасатынбыз.
Бірде анам «Жаңа жылға келсеңдерші,Аяз атаның шапанын дайындадым, көршілеріме, туыстардыкіне барамын.Балаларың да бірге қызықтасын» деді.Жасы 70-тен асқаннан бері ауырып,денсаулығы сыр беріп жүрген анама қарсы ештеңе демедім. Небір-небір қорқынышты фильмдерді көріп жүрген балаларымның анам киген қызыл шапаннан қорықпасына сенімді едім.Сөйтіп 31 күні «ауыл қайдасың?» деп отбасымызбен тартып кеттік.Бала-шағамызбен у-шу болып,дастархан басына жиналып,мәз болыстық. Дастарханнан тұрған соң «Ал,балалар, өнерлеріңді дайындаңдар. Қазір Аяз ата келеді»дедік.Есейген балалар жымың-жымың етеді.Өйткені олар Аяз атаның кім екенін біліп жүр.Кішкентайлар аң-таң.Шырша әдеттегіше әрбір үйдегідей қонақ бөлмеде құрулы.Бәріміз «Аяз атаны» күттік.Шулап шақырған болдық.«Аяз атамыз» келді-ау.Заман өзгергенмен бала қай заманда да бала екен.Соған анық көзім жетті. «Не болды?»дейсіз ғой. Соның алдында ғана құлдыраңдап ойнап, мәз болып ,шыршаны қызықтап жүрген менің кішкентай қызым үнсіз қалды.Түрі кәдімгі көжек секілді.Білетін бір-екі өлең,тақпағын айту былай тұрсын, сыйлық берейін деп шақырған кезде қашқақтай бастады.Жеңгем жайлап екі қолтығынан көтеріп, «Аяз ата»-әжесіне жақындатып апарды.Сол фото әлі сақтаулы.Бәріміз мәзбіз.Ал қызымның көзіндегі қорқынышты сөзбен жеткізу мүмкін емес. «Аяз атаға» қарап қатып қалған.Бәрі жан-жақтан «Қорықпа.Бұл-әже ғой. Аузындағы алтын тісін көрмейсің бе ?»деп шулап жатыр.Кейін қорқынышы басылғаннан кейін қызымның айтатыны ғой «Аяз атада алтын тіс жоқ па не ?» деп.Қазір сол фотоны көрген кезде айналасына ерінбей мерекелік көңіл-күй сыйлап жүретін,әсіресе менің және қызымның есінде қатты сақталған «Аяз атаны» сомдаған марқұм әжемізді еске алып қоямыз.
Елім еркіндікке қол жеткізіп, ұмыт болған дәстүрін жаңғырта бастады.Мүмкін күндердің күнінде ата-бабам мүлдем білмеген , халқыма жат,өзімнің , қызымның көңіліне қорқыныш ұялатқан Аяз ата да келмеске кетер ...
|
|
|
|
